Η ‘φιλοσοφική αυθάδεια’ ως απελευθερωτής από νοσηρές αυθεντίες
Αριστοτέλης
«Ο πλανήτης μας στο Σύμπαν, μοιάζει με ένα κομματάκι σκόνη που αιωρείται μέσα σε μια λεπτή ηλιαχτίδα»
Carl Sagan
«Άϊντε θύμα, άϊντε ψώνιο,...Άϊντε σύμβολο αιώνιο, Που αν ξυπνήσεις μονομιάς,
Θα ’ρθει ανάποδα ο ντουνιάς»
Κώστας Βάρναλης
Ο Carl Sagan, μας κάλεσε να αναλογιστούμε, ποια θα ήταν η εξέλιξη της ανθρωπότητας, αν είχαν επικρατήσει οι αντιλήψεις των Ελλήνων φυσικών φιλοσόφων της αρχαίας Ιωνίας. Δυστυχώς, όμως, για την ανθρωπότητα επικράτησαν οι αντιλήψεις του Πλάτωνα, ως σωκρατισμός και πλατωνισμός με κατάληξη τον σκοταδισμό, την κοινωνική ανισότητα, τους άγονους ανταγωνισμούς, τις γενοκτονίες, τις λεηλασίες, τους αιματηρούς, απάνθρωπους και καταστροφικούς πολέμους και την σημερινή καπιταλιστική βαρβαρότητα.
Ο πολύς Πλάτωνας από αφέλεια ή από προσωπική του ματαιοδοξία και ιδιοτέλεια έπλασε την ερμαφρόδιτη έννοια του ‘σοφού βασιλιά’ ή του ‘βασιλιά σοφού’, για να εξαφανίσει την έννοια της Άμεσης Αθηναϊκής Δημοκρατίας, την οποία μίσησε, τόσο ως έννοια, όσο και ως πολίτευμα. Δεν μπόρεσε, τυφλωμένος από το πάθος του για εξουσία και παρά την ιδιοφυία του, να καταλάβει πως η απόπειρα μεταστοιχείωσης της εξουσίας σε σοφία ή/και της σοφίας σε εξουσία αποτελεί φυγή από την πραγματικότητα και καταφυγή στην μεταφυσική, αποτελεί πνευματική αλχημεία, που εξελίσσεται σε πνευματική πανούκλα. Κι’ αυτό το πνευματικό ολίσθημα του Πλάτωνα δεν έγινε από καλή πρόθεση, γιατί καμιά καλή πρόθεση δεν κινείται από το εξουσιαστικό πάθος και δεν καταλήγει στο μίσος που φτάνει μέχρι την συκοφαντία, την υστερία και το κάψιμο βιβλίων που εκφέρουν διαφορετική ή και αντίθετη άποψη από την δική του.
Ο Πλάτωνας με τις ναΐφ αεροθεωρίες του γύρισε την φιλοσοφία ανάποδα, με το κεφάλι κάτω και τα πόδα πάνω, και την άφησε να μετεωρίζεται και να υποστηρίζει αδιανόητα και ανούσια πράγματα, όπως λ. χ.,
• ότι ο αυθύπαρκτος υλικός κόσμος στον χώρο και στον χρόνο, δεν είναι παρά αντικατοπτρισμός της ιδέας του ‘θεού δημιουργού’, χωρίς να μπει στον κόπο να σκεφτεί πως είναι λογικότερο να δεχτεί την αυθυπαρξία του αισθητού, πραγματικού, υλοενεργεικού κόσμου, παρά να υποστηρίξει την αυθυπαρξία ενός αυθαίρετου, αόρατου, ακατανόητου και απερίγραπτου με την λογική και την επιστήμη, ‘μη όντος-όντος’, θεού, αλλά χωρίς δημιουργό,
• πως η εξουσία και μάλιστα στην μορφή της τυραννίας, που σημαίνει βία, αδικία, σκοταδισμό, καταπίεση των αδύνατων, εξοντωτικό ανταγωνισμό, γενοκτονίες, καταστροφή και πόλεμο, μπορεί να είναι σοφή και δίκαιη στην υπηρεσία του κοινωνικού συνόλου, εκτός αν για τον Πλάτωνα δεν πειράζει να είναι άδικη, ή
• και το αντίστροφο πως η σοφία μπορεί να ταυτιστεί με την εξουσία, χωρίς να πάψει να είναι σοφία και χωρίς να εκφυλιστεί σε έξυπνη, και γι’ αυτό πολλαπλά επικίνδυνη, εγκληματικότητα.
Ο πλατωνισμός, το μεγάλο και διαχρονικό πνευματικό σαράκι, κατατρώει την πραγματικότητα, την ανθρωπότητα και τον πολιτισμό της, εδώ και δυόμιση χιλιάδες χρόνια. Ο ιδιοφυής Πλάτωνας γυρίζοντας την πλάτη του στην μεγάλη αλήθεια του Θαλή, αναγκάστηκε, λόγω δόλου και δειλίας, να μαστορέψει το μεγάλο και ‘γενναίο ψέμα’ του, που για να το δικαιολογήσει άρχισε να ανακατώνει μερικές μισές, γνωστές ήδη από τους φυσικούς φιλόσοφους, κοινωνικές αλήθειες και ηθικές αξίες, με πολλά, άπειρα, καινούργια ψέματά του, μύθους, έωλους ισχυρισμούς και γοερές αντιφάσεις, που τον έκαναν αρεστό και χρήσιμο στην τάξη του και στην εξουσία. Αλλά όλο και περισσότερο ύποπτο για διαχρονική διάπραξη ηθικής αυτουργίας επί όλων των εγκλημάτων, όλων των ανά τον χώρο και χρόνο εξουσιών του δυτικού ημισφαίριου του πλανήτη, κι’ όχι μόνο.
Ο ιδιοφυής Πλάτωνας «έπαιξε εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην καταστροφή του Ελληνικού κόσμου» , αρνήθηκε την Φύση και την αέναη δημιουργικότητά της, όπως αρνήθηκε και στο ανθρώπινο είδος την θαυμαστή ικανότητά του να δημιουργεί, ως αυστηρά και για λόγους επιβίωσης κοινωνική οντότητα, Πολιτείες, Πολίτες, Πολιτική και Πολιτισμό, κατασκευάζοντας αυθαίρετα και από το τίποτα, κατ’ εικόνα και ομοίωση του ίδιου και της τάξης του, ‘δημιουργό χωρίς δημιουργό’, προικίζοντάς τον με μισανθρωπισμό, κακία και απύθμενη ανοησία.
Ο Πλάτωνας αρνήθηκε, συκοφάντησε και πολέμησε «με ιδιαίτερη δριμύτητα όχι μόνο την Αθηναϊκή Δημοκρατία, αλλά και την ίδια την πόλη της Αθήνας, […] και θα εμπνεύσει στο μέλλον κάθε τί το αντιδραστικό, κάθε τί που επικροτεί την καθεστηκυία τάξη, κάθε τί που αντιστέκεται στην δημοκρατία» .
Βέβαια, η δειλή, απέναντι στο μεγαλείο του φυσικού κόσμου, της ζωοδότρας και ανθρωπομάνας γήινης βιόσφαιρας, μεταφυσική φιλοσοφία του συσκότισε όσο μπορούσε, και μπόρεσε πολύ, τον πραγματικό κόσμο και εμπόδισε αποφασιστικά την πρόοδο των επιστημών, με αποτέλεσμα τον εκτροχιασμό του ανθρώπινου πολιτισμού από την αγωνιώδη προσπάθεια της Αθηναϊκής Δημοκρατίας για την κατάργηση της κοινωνικής ανισότητας και την θεμελίωση του πολιτισμού της κοινωνικής ισότητας και γι’ αυτή του την προσφορά τιμήθηκε από όλες τις αλλοτριωτικές, καταπιεστικές, φασιστικές, ολοκληρωτικές και ηγεμονικές εξουσίες.
Το κακό με τον Πλάτωνα ξεκίνησε από την κοντόθωρη ματαιοδοξία του να διατηρήσει και να μεγαλώσει τον ατομικό του πλούτο και να κυβερνήσει την Αθήνα, ή έστω τις Συρακούσες αλλά τα πολλά, λόγω αθεράπευτης υπεροψίας, λάθη του ματαίωσαν τα σχέδιά του κι’ έτσι η αποτυχία του μεταμορφώθηκε σε σκοταδιστική ‘πλατσωκρατική πανούκλα’ με ένα παραπλανητικό μαγικό περιτύλιγμα που θάμπωσε τους αφελείς και τους έκανε να παραμιλούν με κατάρες, προσευχές και αφορισμούς.
Η υπόθεση για το αν οι προθέσεις του ήταν να προκαλέσει όσα προκάλεσαν οι θεωρίες του και αν θα έκανε όσα έκανε αν γνώριζε τις συνέπειες των όσων είπε και έγραψε, έχει μόνο θεωρητική σημασία, γιατί ο ίδιος δεν μπορεί να απαντήσει. Πάντως μέχρι τώρα δεν τόλμησε κανένας από τις στρατιές των εθελοδούλως ή και ex officio κρατικοδίαιτων πλατωνιστών, νεοπλατωνιστών και πλατωνιζόντων να αγγίξει τα κακώς κείμενα της δειλής πλατωνικής φιλοσοφίας, που, ως εξουσιαστική ιδεολογία, νόθεψε την ανθρώπινη ιστορία και ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό, αν όχι αποκλειστικά, για την ανθρώπινη τραγωδία. Οι προσπάθειες κάποιων που ψελλίζουν πως τάχα, πολλές φορές τα λόγια του Πλάτωνα ή του πλατωνικού Σωκράτη, του πλατΣωκράτη κρύβουν αλληγορίες, που σημαίνει πως άλλα έλεγαν και άλλα εννοούσαν, γιατί κάτι θέλανε να κρύψουν, δεν μπορούν να διορθώσουν το κακό, ούτε και να πείσουν κανέναν σοβαρό μελετητή της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας, γιατί υπάρχουν, όσα γλύτωσαν από την άσβεστη πυρά του Πλάτωνα, και τα έργα των φυσικών φιλοσόφων που ότι λένε και γράφουν αυτό και εννοούν, επειδή δεν είχαν κανένα λόγο, άλλα να λένε και άλλα να εννοούν και επειδή δεν θέλανε να κρύψουν τίποτα και από κανέναν.
Η αρχαία Ελληνική φυσική φιλοσοφία άντεξε και επιβίωσε μέσα από τυραννίες, βάρβαρες αυτοκρατορίες, θεοκρατικούς σκοτεινούς μεσαίωνες, αποικιοκρατίες, ιμπεριαλισμούς και φασισμούς και καταφέρνει ακόμα και να ανθίζει καταμεσής του χειμώνα της νεοκλασικής και νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης. Η κορύφωση της οποίας μορφοποιείται ως απειλή της ολικής καταστροφής του πλανήτη Γη, της ανθρωπότητας και του πολιτισμού για την κατάκτηση της ηγεμονίας στο ‘μικρό κομματάκι σκόνης’ του Σύμπαντος, ως χίμαιρα και ως ύβρις.
Βασανίζει πολλούς το ερώτημα γιατί ο Πλάτωνας ραδιούργησε με τόσο πάθος ενάντια στο ‘μικρό κομματάκι σκόνης που αιωρείται σε μια μικρή ηλιαχτίδα’ και το αντιμετώπισε ως πεδίο ανισότητας, αδικίας, απολυταρχικότητας, ανταγωνισμών και πολέμων και όχι ως κοιτίδα ζωής και πολιτισμού, στολίδι, νόημα και συνείδηση του Σύμπαντος; Και τους θυμώνει, γιατί εκτιμούν ότι αν και αυτός συστρατεύονταν με τις αλήθειες του φυσικού κόσμου και των φυσικών φιλοσόφων, ο ανθρώπινος πολιτισμός θα ακολουθούσε μια διαφορετική πορεία, μια ήπια και ορθολογική πορεία, η οποία θα θεμελιώνονταν πάνω στην δημιουργικότητα της συνεργασίας, της άμιλλας, της αλληλεγγύης, της δημοκρατίας και της ειρήνης με βάση την κοινωνική ισότητα.
Πολλοί μάλιστα οργίζονται με τα καμώματα του Πλάτωνα και απαιτούν τον αποσωκρατισμό και την αποπλατωνοποίηση του φαντασιακού όλων των ανθρώπινων πλασμάτων του ξεχωριστού και πανέμορφου πλανήτη Γη, επειδή αυτός συνειδητά, δόλια και σκόπιμα υπονόμευσε τον πολιτισμό της άμεσης, στο βαθμό εκείνης της συγκυρίας, Αθηναϊκής Δημοκρατίας και με το ‘γενναίο ψέμα του’ ξέσκισε την φιλοσοφία ως μήτρα των επιστημών.
Με άμεση συνέπεια, ο πολιτισμός να ξεστρατίσει και να χτιστεί πάνω στο ψέμα των εξουσιαστικών φετίχ, στον θρησκευτικό σκοταδισμό και στις εξουσιαστικές ιδεολογίες, με κατάληξη τις αυτοκρατορίες της λεηλασίας και του αίματος, τις θρησκείες του μίσους, τον σκοτεινό Μεσαίωνα και τον άπληστο και αχόρταγο, πολεμοκάπηλο καπιταλισμό του φονικού και καταστροφικού ατομικού/ιδιωτικού κέρδους, αντί του δημιουργικού και ειρηνικού κοινωνικού πλεονάσματος. Τέλος όλη η ανθρωπότητα αρχίζει να αγωνιά γιατί όσο ο πλατωνισμός κατευθύνει, ως ένα εξουσιαστικό soft wear, τα μυαλά μας, τόσο ο ανθρώπινος πολιτισμός κινδυνεύει με εξαφάνιση και μαζί του και το ανθρώπινο είδος, γεγονός που δεν είναι πιά μια μακρινή απειλή, αλλά βίωμα της εφιαλτικής καθημερινότητάς μας, με την μορφή της καταστροφικής κλιματικής κρίσης, της καραδοκούσας πυρηνικής καταστροφής, του δρώντος φασιστικού ολοκληρωτισμού, της ακραίας κοινωνικής ανισότητας και της πανταχού παρούσας καπιταλιστικής βαρβαρότητας.
*
Αυτή η αγωνία υπαγόρευσε την απόφαση πραγμάτωσης αυτής της μικρής πραγματείας, η οποία ξεκινάει από την αναφορά στην έννοια, το νόημα και τον σκοπό της φιλοσοφίας και την σχέση της με τις επιστήμες. Στο δεύτερο μέρος προσπαθεί να φωτίσει το θολό και αντιφατικό φαινόμενο Σωκράτης, ως γιό του Σωφρονίσκου, αλλά και ως ‘αντ’ αυτού’ του Πλάτωνα, δηλαδή, ως πλατωνικό Σωκράτη, πλατΣωκράτη, με τα δαιμόνια και όλα τα υπόλοιπα πλατωνικά μπιχλιμπίδια, που για δυόμιση χιλιάδες χρόνια κάνει την ανθρωπότητα να παραμιλάει εξαιτίας του εξουσιαστικού φόβου και της συνεπαγόμενης σκοταδιστικής και εξουσιαστικής ιδεολογικής τρομοκρατίας.
Στο τρίτο μέρος πλησιάζει προσεχτικά τον μεγάλο παραμυθά, τον Πλάτωνα, όπως, σύμφωνα με τα κείμενά του και τις ιστορικές πηγές, τον γνωρίσαμε για να κατανοήσουμε αν ήταν πράγματι γενναίος και μεγάλος φιλόσοφος ή μήπως ήταν δειλός και ουσιαστικά μικρός και γι’ αυτό κατάντησε ιδεολογικό εργαλείο στα αιματοβαμμένα χέρια των εκάστοτε εξουσιών.
Τέλος κλείνει με μια σύντομη σύγκριση μεταξύ φιλοσοφίας και ιδεολογίας που μας οδηγεί στην κατάταξη του πλατωνισμού στον χώρο της δόλιας και δειλής, μεταφυσικής φιλοσοφίας που λειτουργεί ως εξουσιαστική ιδεολογία. Κι’ όλα αυτά επειδή ο Πλάτωνας φοβήθηκε, δείλιασε μπροστά στον μεγάκοσμο και δημιούργησε από το Μηδέν έναν εικονικό μικρόκοσμο και αντί να εκτιμήσει την τεράστια σημασία της άμεσης καταγωγής του ανθρώπου από το μεγαλοπρεπές Σύμπαν, σκάρωσε το μεγάλο ‘γενναίο ψέμα’ του, για χάρη της απληστίας, της κακότητας και της ματαιοδοξίας της τάξης του και του ίδιου, προκειμένου να ζει στο ψέμα και την ψευδαίσθηση του ‘θείου νόθου’ και δούλου του θεού, εν γνώσει της αλήθειας πως το Μηδέν και το Τίποτα δεν είναι δημιουργικές δυνάμεις αλλά πονηρά και βλαβερά δημιουργήματα νοσηρών εγκεφάλων.
Με άλλα λόγια, ο πλατωνισμός δεν αποτέλεσε μόνο την δικαιολόγηση των τρόπων παραγωγής που στηρίζονται πάνω στον διχαστικό κοινωνικό καταμερισμό της εργασίας, όπου λίγοι αποφασίζουν και πολλοί εκτελούν τις εντολές των λίγων, αλλά δημιούργησε τους όρους παραγωγής και αναπαραγωγής ενός συγκεκριμένου ανθρωπολογικού τύπου, που συμβιβάζεται με την κοινωνική θέση τού εκτελεστή εντολών και μάλιστα σε βάρος του. Μια κοινωνική θέση που από άνθρωπο φορέα ελεύθερης βούλησης τον περιορίζει σε παραγωγό πλούτου για λογαριασμό των καταπιεστών του, σε καταναλωτή υλικών, πνευματικών και πολιτιστικών σκουπιδιών που τον αναπαράγουν ως δούλο, δουλοπάροικο και μισθωτό δούλο και τελικά σε απλήρωτο πολεμιστή έτοιμο να σκοτώσει και να σκοτωθεί για τους αλλοτριωτές του.
Σκέφτηκα πολύ, πριν καταπιαστώ με αυτό το βιβλίο, που τολμά να ασκήσει κριτική στον Πλάτωνα, τον οποίο άκριτα αναμασάνε, λιβανίζουν και προσκυνάνε, με το αζημίωτο βέβαια, στρατιές ‘σοφών’ και ‘αθάνατων’, με σημαιοφόρους όλα τα ‘κουκουβαγεία’ του πλανήτη, όπως αρέσκονταν να αποκαλεί την Ακαδημία Αθηνών, αλλά και όλα τα ανώτατα πνευματικά ιδρύματα του κόσμου ο έντιμα ανήσυχος μπάρμπα Σκαρίμπας. Σκέφτηκα πως, θα κατηγορηθώ για έγκλημα καθοσιώσεως και για πολλά άλλα ακόμη, αγγίζοντας το ιερό τέρας, τον άρχοντα/δάσκαλο απασών των εξουσιών, τον Πλάτωνα, αλλά από την άλλη έκρινα πως όφειλα να κλείσω τον συγγραφικό, προφανώς κάπου εδώ κοντά στα 86 μου, και τον βιολογικό μου κύκλο, με αυτό το βιβλίο που επιχειρεί να αποκαλύψει ποιος, πότε και γιατί έβαλε αφιόνι στα ανθρώπινα μυαλά και λοξοδρόμησε τον ανθρώπινο πολιτισμό, γεγονός που με απασχόλησε ιδιαίτερα στα βιβλία μου της τελευταίας περιόδου, 2004-2024.
Αδιαφορώντας για την σιωπή ή/και τα γαυγίσματα της αγέλης των εξουσιόσκυλων, παραδίδω στους αναγνώστες αυτό το βιβλίο, με την ελπίδα πως και κάποιοι άλλοι, αξιότεροι από μένα, θα συνεχίσουν μέχρι την οριστική αποκαθήλωση του ‘Σωκράτη’, του Πλάτωνα και όλων των σύγχρονων υποπαραγώγων τους που κρατούν αιχμάλωτα τα μυαλά μας σε μύθους που όζουν σκοταδισμό και σήψη εκατομμυρίων ανθρώπινων κουφαριών, για να φουσκώνουν οι τραπεζικοί λογαριασμοί ελάχιστων εγκληματιών.
Σήμερα η ανθρωπότητα βρίσκεται στο σταυροδρόμι της αρετής της κοινωνικής ισότητας και της κακίας των απάνθρωπων και καταστροφικών πολέμων, που αποσκοπούν κυνικά στην παγκόσμια ηγεμονία των μεγάλων τυραννιών. Εναπόκειται στις δυνάμεις της εργασίας, της επιστήμης και του πολιτισμού να αποπλατωνίσουν το φαντασιακό μας, το πνευματικό και κοινωνικό μας περιβάλλον, για να τελειώνουμε με τον πλατωνισμό και την σκιά του, τον πλατσωκρατισμό, προϋπόθεση ικανή και αναγκαία για την επαναφορά του πολιτισμού στις ράγες της στρατηγικής της κοινωνικής ισότητας και του πρωταγόριου αταξικού οικουμενικού ουμανιστικού πολιτισμού.
Κι’ όποιος έχει κάτι καλύτερο να προτείνει, ας μην το κρατάει για τον εαυτό του, ας βγει από το καβούκι του, γιατί η αλήθεια τιμά περισσότερο εκείνους που την λένε και την γράφουν, από τους πονηρούληδες, που τάχα την γνωρίζουν αλλά αποφεύγουν ή αρνούνται, από δειλία, ή από ιδιοτέλεια να την πουν και πολύ περισσότερο να την γράψουν. Άλλωστε ο διάλογος δεν έβλαψε ποτέ και κανέναν, εκτός από εκείνους που μας θέλουν κωφούς, τυφλούς, άλαλους και δούλους ανύπαρκτων ‘θεών’ και άπληστων κανιβάλων αφεντικών.
Κλείνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Σωτήρη και την Μαρία Παπαδήμα για το εξώφυλλο και την επιμέλεια του κειμένου αντίστοιχα, καθώς επίσης και τον Δημήτρη Δημόπουλο των εκδόσεων ΚΟΥΚΚΙΔΑ για την επιμελημένη έκδοση και αυτού του βιβλίου μου.
_______________
ΚΟΥΚΚΙΔΑ, Θεμιστοκλέους 37, 10677 ΕΞΑΡΧΕΙΑ, 2103802644, koukkida.edit@yahoo.gr,
Κώστας Λάμπος
Είναι Δρ. της Σχολής Οικονομικών Επιστημών του Freie Universitaet Berlin.
Έχει διδάξει στην ΑΒΣΘ (Πανεπιστήμιο Μακεδονίας), στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης και στο ΤΕΙ Αθήνας.
Έχει δημοσιεύσει πολλά άρθρα στα ελληνικά, στα γερμανικά και στα αγγλικά.
claslessdemocracy@gmail.com
IstosBlog
claslessdemocracy@gmail.com
IstosBlog
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου